Toyota Way วิถีสู่ความเป็นเลิศของ โตโยต้า

Toyota Way วิถีสู่ความเป็นเลิศของ โตโยต้า

 

            หากเอ่ยถึงรถยนต์ ”โตโยต้า” แล้ว ถือว่าเป็นผลิตภัณฑ์ที่รู้จักกันดี ในบ้านเรานั้น ส่วนแบ่งการตลาดของโตโยต้ากินเข้าไปถึงเกือบ 40% และมีการเจริญเติบโตอย่างต่อเนื่องติดต่อกันมาหลายปี ทิ้งห่างอันดับ 2 อยู่พอสมควร และในบรรดาโรงงานโตโยต้าที่ตั้งอยู่ในประเทศต่างๆทั่วโลกนั้น หากจัดอันดับปริมาณการผลิตโดยไม่นับบริษัทแม่ที่ญี่ปุ่นแล้ว ประเทศไทยเป็นอันดับ 2 รองจากสหรัฐอเมริกาเท่านั้น หลังจากที่บริษัทแม่ได้ตกลงย้ายฐานการผลิตรถกระบะ Vigo เข้ามาในประเทศไทย เพื่อเป็นแหล่งผลิตและส่งออกไปทั่วโลก

สำหรับภาพรวมระดับโลกของโตโยต้า นิตยสาร Fortune ฉบับ Global 500 ที่พึ่งผ่านไป ได้มีการจัดอันดับของบริษัทยักษ์ใหญ่ทั่วโลกตามธรรมเนียมที่ปฏิบัติมาทุกปี โดยวัดจากข้อมูลของปี 2004 ผมได้หยิบข้อมูลของบริษัทในอุตสาหกรรมยานยนต์ 5 อันดับแรก ข้อมูลเป็นไปตามตารางข้างล่างนี้ครับ

อันดับ	CORPORATION	รายได้ (ล้านเหรียญสหรัฐ)	% รายได้เปลี่ยนแปลงเมื่อเทียบกับปีก่อน	กำไร (ล้านเหรียญสหรัฐ)	อันดับ กำไร	จำนวนพนักงาน (คน)
1	General Motor	193,517	-0.9	2,805	7	324,000
2	Daimlerchrysler	176,687	12.8	3,067	6	384,723
3	Toyota	172,616	12.7	10,898	1	265,753
4	Ford Motor	172,233	4.7	3,487	5	324,864
5	Volkswagen	110,649	12.2	842	15	342,502

ที่มา : The Fortune Global 500  Vol.152,No.2  Jul 25,2005

           

จะพบว่าโดยรายได้แล้ว โตโยต้าอยู่ในอันดับ 3 รองจาก GM (General Motor) และ Daimlerchrysler โดยมี Ford เป็นอันดับ 4 ซึ่งหากเทียบกับปีก่อนนั้น “Big 3” หรือค่ายรถยนต์ใหญ่สัญชาติอเมริกัน 3 ราย จะอยู่ในอันดับ 1-3 โดย Ford นั้นอยู่ในอันดับ 2 แต่มาในปีนี้ถูกแซงจนต้องร่วงไปเป็นอันดับ 4 และเมื่อเทียบความเปลี่ยนแปลงกับปีก่อน GM มีปัญหามากเพราะรายได้ลดลง 0.9% ในขณะที่ โตโยต้ามีรายได้เพิ่มขึ้นถึง 12.8% ในประเทศสหรัฐอเมริกาเองซึ่งเป็นตลาดที่ใหญ่มาก ส่วนแบ่งการตลาดของโตโยต้า เพิ่มขึ้นจาก 10.6% ในปี 1999 มาเป็น 14.7% ในปีล่าสุด สวนทางกับส่วนแบ่งที่ลดลงของ GM

            ข้อมูลที่น่าสนใจถัดมาคือผลกำไรครับ โตโยต้าอยู่ที่อันดับ 1 คือ กว่า 1 หมื่นล้านเหรียญ ถ้าคิดเป็นเงินบาทเอา 40 โดยประมาณคูณเข้าไปก็ 4 แสนกว่าล้านบาท โดยที่ผลกำไรนี้ ถ้าเอากำไรของ Big 3 คือ GM,Daimlerchrysler และ Ford รวมเข้าด้วยกันแล้วก็ยังสู้โตโยต้าเจ้าเดียวไม่ได้ครับ!

            ข้อมูลถัดมาคือจำนวนพนักงานก็น่าสนใจครับ ในขณะที่รายอื่นๆมีจำนวนพนักงาน 3 แสนคนขึ้นไปทั้งสิ้น แต่โตโยต้ามีพนักงานที่น้อยกว่า คือประมาณ 2 แสน 6 หมื่นกว่าคน ดังนั้นถ้าคำนวณความสามารถในการทำกำไรของพนักงาน 1 คน ตัวเลขที่ได้ของโตโยต้า ก็จะยิ่งแตกต่างกันเหนือกว่าเจ้าอื่นๆยิ่งขึ้นไปอีก

ยอดขายทั่วโลกของโตโยต้าในปี 2004 อยู่ที่ประมาณ 7.5 ล้านคัน และด้วยการเจริญเติบโตต่อเนื่อง เป้าหมายของบริษัทคือ ส่วนแบ่งตลาดโลก 15% ภายในปี 2010 นั่นหมายความว่าน่าจะทำให้ โตโยต้ากลายเป็น ผู้ผลิตรถยนต์อันดับ 1 ของโลก แทนที่ General Motor!

            เบื้องหลังผลประกอบการที่ดีเยี่ยมเช่นนี้ ได้มีการพูดถึงเป็นกรณีศึกษาอยู่มากมาย โดยเฉพาะ ระบบการผลิตแบบโตโยต้า (Toyota Production System) หรือที่รู้จักกันแพร่หลายในเรื่องของ JIT (Just In Time) การผลิตแบบทันเวลาพอดี และกลายเป็นรากฐานแนวคิดที่ฝรั่งจับมาแต่งตัวประแป้งใหม่กลายเป็น Lean System ซึ่งเดี๋ยวนี้ตำราเรียนทางด้านการจัดการการผลิตในปัจจุบัน ก็จะพูดถึงกันทั้งสิ้น และล่าสุด ท่านที่แวะตามร้านหนังสือก็จะเห็นหนังสือ Toyota Way ที่พึ่งแปลเป็นภาษาไทยออกวางจำหน่าย ก็จะมีการพูดถึงแนวคิดและการปฏิบัติที่เป็นเลิศเหล่านี้อยู่เช่นกัน สนใจลองไปหาอ่านกันดูครับ (แต่หัวข้อในหนังสือจะต่างกับ Toyota Way ที่เราจะพูดถึงต่อไปครับ)

แล้วข้างในบริษัทโตโยต้าเองล่ะครับ ได้มีการพูดถึงปรัชญาหรือแนวคิดในการทำงานของตนเองอย่างไร? ในปี 2001 ก็ประมาณ 4 ปีมาแล้วนะครับ ประธานของ Toyota Motor Corp. คนก่อนหน้านี้คือ Mr.Fujio Cho ก็ได้ประกาศ The Toyota Way 2001 เพื่อให้เป็นแนวทางร่วมกันของบริษัทในเครือโตโยต้าทั้งหมด และเป็นจุดเริ่มต้นของคำว่า Toyota Way (ประธานคนปัจจุบันชื่อ Katsuaki Watanabe พึ่งรับตำแหน่งไปเมื่อเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา)

ในการประกาศ Toyota Way นั้น Mr.Cho กล่าวว่า ที่ต้องนำ Toyota Way หรือวิถีของโตโยต้ามาพูดกันอย่างเป็นทางการก็เพราะว่า บริษัทเองในตอนนี้ได้เจริญเติบโตเป็นอย่างมาก จนกลายเป็นองค์กรระดับโลก มีโรงงานโตโยต้า หรือบริษัทในเครือเกิดขึ้นมากมายในหลากหลายประเทศ หลากหลายวัฒนธรรม  

แต่เดิมปรัชญาพื้นฐานหรือแนวคิดในการทำงานมีจุดเริ่มต้นจากบริษัทแม่ในญี่ปุ่น ที่เกิดจากการเรียนรู้ในการทำงานจริง และถ่ายทอดสู่พนักงานรุ่นต่อรุ่นด้วยความใกล้ชิดกันระหว่างพนักงานและผู้บริหาร  สำหรับในปัจจุบัน ด้วยการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว วัฒนธรรมเหล่านี้อาจมีการเบี่ยงเบนไป จึงควรกำหนดปรัชญาดังกล่าวให้ชัดเจน และสื่อสารอย่างเป็นทางการไปยังพนักงานทุกคนเพื่อให้ยึดถือเป็นแนวทางปฏิบัติหรือวัฒนธรรมองค์กรของโตโยต้าทั่วโลก ภายใต้ปรัชญาของ “Toyota Way” และใช้เป็นแบบแผนร่วมกัน

อย่างไรก็ตาม สิ่งหนึ่งที่ Mr.Cho เน้นย้ำคือ Toyota Way ไม่ใช่ Japanese Way หรือเป็นแนวทางญี่ปุ่น แต่เป็นสิ่งที่เป็นพื้นฐานใช้ได้กับ Toyota ทั่วโลก นอกจากนั้นต้องไม่ใช่สิ่งที่หยุดนิ่ง และได้รับการปรับปรุงพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ซึ่งก็สอดคล้องกับแนวคิดของ Kaizen ที่เราจะได้พูดถึงกันต่อไปครับ

ความจริงแล้วเนื้อความของ Toyota Way ไม่ใช่เรื่องใหม่ เป็นหลักการที่ผมคิดว่าหลายๆท่านก็คงจะเคยได้ยินกันอยู่แล้ว แต่ถูกนำมาตอกย้ำกันอีกครั้ง ลองมาดูรายละเอียดที่ทางโตโยต้ากำหนดกันครับ

Toyota Way แบ่งออกเป็น 2 เสาหลัก คือ ”การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง (Continuous Improvement)“ และ “การเคารพนับถือในคน (Respect for People)” ข้อที่น่าสังเกตคือ ในเสาหลักที่ 1 นั้นจะเป็นการพูดถึงในมุมมองของ ”งาน” การปรับปรุงพัฒนางานด้วยความคิดที่ไม่เคยพอใจกับสภาพในปัจจุบันและแสวงหาสิ่งที่ดีกว่าอยู่ตลอดเวลา ด้วยความคิดที่สร้างสรรค์ และการทุ่มเทความพยายาม ในขณะที่เสาหลักที่ 2 จะเป็นการพูดถึง ”คน” หรือพนักงานในองค์กรนั่นเอง ซึ่งมาจากความเชื่อที่ว่า ความสำเร็จในธุรกิจนั้นมาจากการสร้างสรรค์ของพนักงานแต่ละคน และยิ่งมีพลังมากขึ้น เมื่อรวมตัวกันขึ้นมาเป็นทีมที่เข้มแข็ง

TOYOTA WAY

Continuous Improvement

Challenge

Kaizen

Genchi / Genbutsu

Respect

Teamwork

Respect For People

 

 

 

 

 

 

                            

 

 

 

จาก 2 เสาหลักนี้ก็ยังแบ่งย่อยออกไปเป็นอีก 5 เรื่องย่อยคือ Challenge , Kaizen, Genchi/Genbutsu, Respect และ Teamwork แนวคิดหลักของแต่ละตัวจะอยู่ในกรอบด้านล่างนี้ครับ

 

Challenge – เรากำหนดวิสัยทัศน์ข้างหน้าอย่างท้าทาย และมุ่งมั่นในการทำความฝันนั้นให้เป็นจริง

§  สร้างสรรค์คุณค่าให้กับลูกค้าผ่านการผลิตและการส่งมอบสินค้าและบริการที่มีคุณภาพ

§  จิตวิญญาณแห่งการท้าทาย ความมุ่งมั่นอย่างสร้างสรรค์

§  มุมมองระยะยาว ความยั่งยืน

§  การพิจารณา การตัดสินใจ อย่างรอบคอบ คำนึงถึงความเสี่ยง

Kaizen – เราปรับปรุงกระบวนการทางธุรกิจอย่างต่อเนื่อง ไม่หยุดยั้ง เพื่อนำไปสู่การพัฒนา และการเจริญเติบโต

§  จิตวิญญาณแห่งการปรับปรุง และ ความคิดพัฒนาอย่างก้าวกระโดด

§  สร้างระบบและการทำงานที่ปราศจากความสูญเสีย (Lean)

§  รณรงค์ส่งเสริมองค์กรแห่งการเรียนรู้

Genchi Genbutsu  - เราปฏิบัติตามแนวคิด Genchi Genbutsu  ..ไปที่ต้นตอหรือแหล่งกำเนิด เพื่อดูสภาพที่แท้จริง ค้นหาข้อเท็จจริง ทำให้สามารถตัดสินใจได้อย่างถูกต้อง โดยการหาฉันทามติร่วมกันของทีม และสามารถบรรลุเป้าหมายได้อย่างรวดเร็วที่สุด

§  การสร้างฉันทามติอย่างมีประสิทธิผล

§  มุ่งมั่นต่อการบรรลุเป้าหมาย

Respect  - เราเคารพนับถือ ให้เกียรติ พยายามทำความเข้าใจผู้อื่น ร่วมรับผิดชอบ และทำสิ่งที่ดีที่สุดเพื่อสร้างความเชื่อถือร่วมกัน (Mutual Trust)

§  ให้ความสำคัญกับผู้มีส่วนได้เสียขององค์กร (Stakeholders)

§  ความเชื่อถือและความรับผิดชอบร่วมกัน

§  การสื่อสารอย่างจริงใจ เปิดเผย

Teamwork - เรากระตุ้น สนับสนุนและสร้างโอกาส ต่อการเจริญเติบโต พัฒนา ในส่วนบุคคลและอาชีพการงาน ควบคู่ไปกับผลการทำงานที่ดีที่สุด ทั้งของตัวพนักงานเองและทีม

§  ให้ความสำคัญต่อการศึกษาและการพัฒนาของพนักงาน

§  นับถือความเป็นส่วนบุคคล พร้อมกันกับตระหนักถึงพลังของทีม

ในคำประกาศนั้นได้มีการบันทึกคำกล่าวของบุคคลสำคัญของโตโยต้าที่น่าสนใจ ผมลองเลือกมาฝากด้วยครับ

“พวกเราที่โตโยต้า ยินดีต้อนรับการแข่งขันอันเข้มข้นจากกลุ่ม Detroit ประการแรกเพราะว่าผู้ผลิตยานยนต์สามารถเรียนรู้จากกันและกันได้ ประการที่ 2 การแข่งขันผลักดันให้เกิดการปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นสิ่งที่จะรับประกันได้ว่าองค์กรจะอยู่รอดต่อไปในอนาคต ประการที่ 3 การแข่งขันทำให้เรามั่นใจต่อการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างเข้มแข็ง และประการสุดท้าย การแข่งขันทำให้ลูกค้าของเราได้รับผลิตภัณฑ์ที่ดีขึ้น ซึ่งเป็นสิ่งที่ควรจะเป็นไปอยู่แล้ว” (Yale Gieszl, Former Executive Vice President, Toyota Motor Sales)

“การปรับปรุงอย่างต่อเนื่อง เป็นส่วนหนึ่งของวิถีทางแห่งการทำงานในทุกๆวันของเรา นั่นเป็นส่วนที่สำคัญอย่างยิ่งต่อระบบการผลิตของโตโยต้า ซึ่งขึ้นอยู่กับพนักงานทุกๆคน (Alex Waren, Former Senior Vice President, TMMK)

“เข้าไปสังเกตที่บริเวณกระบวนการผลิต ด้วยจิตใจที่เปิดรับสิ่งที่พบ ไม่คิดทึกทักหรือคาดการณ์ไปก่อน จากนั้นให้ถาม “ทำไม” 5 ครั้ง (5 Why) ในทุกเรื่อง” (Taiichi Ohno)

“ผมเชื่อว่าลูกค้าของเราซื้อโตโยต้า เพราะว่าคุณภาพในทุกส่วนของบริษัท แน่นอนว่าประการแรกคือผลิตภัณฑ์ที่ได้คุณภาพ แต่มากไปกว่านั้นคือกระบวนการทำงานในด้านอื่นๆทั้งหมด การออกแบบ,วิศวกรรม,การบริหารจัดการ และการจัดจำหน่าย (Robert B.McCurry Former Executive Vice President,, Toyota Motor Sales)

“พนักงานคือสินทรัพย์ที่มีค่าที่สุดของโตโยต้า และเป็นสิ่งที่ชี้ถึงความรุ่งโรจน์หรือตกต่ำของบริษัท และในเมื่อพนักงานคือผู้สร้างรถยนต์ ดังนั้นพนักงานจะเริ่มลงมือได้ก็ต่อเมื่อเขาได้รับการอบรมและพัฒนาที่เพียงพอแล้ว (Eiji Toyoda)

 

จากความสำเร็จที่ผ่านมาของโตโยต้า หากมองต่อไปในอนาคต นับเป็นสิ่งที่ท้าทายบริษัทอย่างยิ่งว่าจะรักษาความสามารถนี้ไว้ได้ต่อไปหรือไม่ ในนิตยสาร Time ฉบับเดือนสิงหาคม มีบทสัมภาษณ์ ประธานคนใหม่ Mr.Katsuaki Watanabe ที่สะท้อนถึง Toyota Way ผมเรียบเรียงมาฝากส่งท้ายตรงนี้ครับ

คำถาม : โตโยต้าจะหลีกเลี่ยงสิ่งที่ท่านเองเรียกว่า “โรคของธุรกิจที่ยิ่งใหญ่ (Big Business Disease)” หรือการลำพองใจกับความความสำเร็จที่ผ่านมาได้อย่างไร

คำตอบ : ทุกคนไม่ควรพอใจกับสิ่งที่เป็นไปในปัจจุบัน และควรพยายามที่จะเปลี่ยนแปลงหรือปรับปรุงอยู่ตลอดเวลา สิ่งสำคัญคือต้องตระหนักว่า ยังมีสิ่งที่ดีกว่าอยู่เสมอที่เราจะตั้งเป้าหมายไปให้ถึง นี่คือสิ่งที่ต้องอยู่ในพื้นความคิดของพนักงานทุกคน ถ้าเมื่อใดที่คุณเติบโตแล้วพอใจในสภาพที่เป็นอยู่ นั่นไม่ใช่สิ่งที่ถูกต้อง

คำถาม : กำไรของโตโยต้าเหนือกว่ากำไรของ “Big 3” รวมกัน ความสำเร็จนี้เกิดขึ้นได้อย่างไร

คำตอบ : ที่โตโยต้า เราทุกคนทำงานกันเป็นทีม แม้แต่กับผู้ส่งมอบ (Supplier) เราจะมองว่านี่คือพันธมิตรในธุรกิจของเรา